Er wordt tegenwoordig veel gezegd en geschreven over een gezonde leefstijl. Daarbij gaat het vaak over gezond eten. Maar een gezonde leefstijl is meer dan alleen gezond eten.
Gezondheid onder de loep
Laten we eerst het woord ‘gezond’ eens nader bekijken. Want wat is gezondheid nu eigenlijk precies? Wanneer ben je gezond? Is gezondheid hetzelfde als ‘niet ziek zijn’? Lange tijd is de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO leidend geweest voor hoe we dachten over gezondheid. Deze definitie luidde: “Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.” Maar met deze definitie kunnen we tegenwoordig niet meer uit de voeten. Volgens deze definitie is namelijk bijna niemand gezond!
Machteld Huber, de grondlegger van het gedachtegoed Positieve Gezondheid en oprichter van het Institute for Positive Health, legt een ander accent. Gezondheid is volgens haar een optelsom van zes dimensies:
Lichaamsfuncties
(je gezond voelen, fitheid, klachten en pijn, slapen, eten, conditie, bewegen)
Mentaal welbevinden
(onthouden, concentreren, communiceren, vrolijk zijn, jezelf accepteren, omgaan met veranderingen, gevoel van controle)
Zingeving
(zinvol leven, levenslust, idealen willen bereiken, vertrouwen hebben, accepteren, dankbaarheid, blijven leren)
Kwaliteit van leven
(genieten, gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans, je veilig voelen, hoe je woont, rondkomen met je geld)
Meedoen
(sociale contacten, serieus genomen worden, samen leuke dingen doen, steun van anderen, erbij horen, zinvolle dingen doen, interesse in de maatschappij)
Dagelijks functioneren
(zorgen voor jezelf, je grenzen kennen, kennis van gezondheid, omgaan met tijd, omgaan met geld, kunnen werken, hulp kunnen vragen)
Je ziet het al: volgens deze benadering wordt je gezondheid niet alleen bepaald door wat je eet en drinkt. Er zijn veel meer factoren van invloed op je gezondheid.
Leefstijl: wat is dat?
Dan gaan we nu naar deel twee van de term ‘gezonde leefstijl’. Wat is leefstijl nu eigenlijk? Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) verstaat onder leefstijl: ‘gedrag waarvoor een relatie met goede gezondheid of gezondheidsproblemen is vastgesteld’. Het gaat hier bij leefstijl dus om gedrag dat van invloed is op je gezondheid. In positieve of negatieve zin. De belangrijkste leefstijlfactoren zijn volgens het RIVM roken, alcohol, bewegen en voeding. Maar ook zaken als drugs, gezond gewicht, zonnen, seksuele gezondheid, slaap, psychische gezondheid en ongevallen hebben invloed op je gezondheid.
Het gaat er volgens de beroepsvereniging van leefstijlcoaches bij leefstijl niet alleen om dat je met je gedrag probeert ziektes te vermijden. Gezondheid is immers meer dan niet-ziek-zijn. Het uitgangspunt van leefstijl is juist ‘een integrale benadering van iemands lichamelijke, geestelijke en maatschappelijke situatie’. In gewone taal: het gaat om gezonde gewoontes hanteren en gezonde keuzes maken, met als uiteindelijk doel een leven te kunnen leiden waar je je goed bij voelt, met alle mogelijkheden en beperkingen die je hebt.
Een gezonde leefstijl: zelf aan zet!
Een gezonde leefstijl is dus een actief begrip. Je hebt niet overal direct invloed op (denk maar aan bijvoorbeeld oorlog, natuurramp, klimaatverandering of overlijden in je naaste omgeving). Maar je kunt je wel (leren) aanpassen aan de uitdagingen in je leven. En je hebt zelf de mogelijkheid om – binnen de grenzen van jouw eigen mogelijkheden – gezonde keuzes te maken. Op die manier kun je zoveel mogelijk zelf de regie houden over allerlei fysieke, emotionele en sociale factoren in je eigen leven. Dat vraagt elke dag opnieuw om beslissingen: neem ik dat ijsje wel of niet? Eet ik een boterham achter de computer of maak ik tijdens mijn lunchpauze een ommetje? Blijf ik thuis om tv te kijken of ga ik naar dat buurtfeest? Vrij ik veilig of zie ik wel hoe het loopt?
Bronnen:
